Юдахин Русско⇒Кыргызский словарь
да
да I
частица
1. утверд. ооба, макул, албетте;
все пришли? - Да бардыгы келиштиби? - Ооба;
дабы
союз уст.
см. чтобы.
давать
несов.
см. дать;
давай, давайте повел. накл. канакей, болгула;
давайте я вам помогу канакей, сиз
даваться
несов.
1. см. даться;
2. страд. к давать.
давеча
нареч. разг.
жакында, бая.
давешний
~, яя, -ее
разг.
жакындагы, жакында эле болгон, баягы.
давить
несов.
1. на кого-что (тяжестью) басуу;
снег давит на крышу кар үйдүн чатырын басат;
2. кого-что
давиться
несов.
1. (чем-л.) какоо;
давиться костью сөөккө какоо;
2. перен. боору эзилүү, боору катуу;
&nb
давка
ж.
кысылыш, сыгылыш, тыгылыш;
у входа в здание образовалась давка үйдүн эшигинде тыгылыш болду.
давление
ср.
1. физ., тех. басуу, кысуу;
атмосферное давление атмосферанын басышы;
давление льдов муздард
давненько
нареч. разг.
см. давно.
давний
~, яя, -ее
байыркы, эзелки, эчаккы, илгерки;
с давних пор эзелден берки.
давнишний
~, яя, -ее
разг.
байыркы, эзелки, эчаккы, мурунку, илгерки;
давнишний приятель эзелки дос.
давно
нареч.
1. (много времени тому назад) эчак, эбак, алда качан, илгери, байыры;
это было давно бул алда к
давнопрошедший
~, ая, -ее
байыркы өткөн;
в давнопрошедшие времена байыркы өткөн чактарда;
давнопрошедшее время
давность
ж.
1. эчаккылык, байыркылык, эчак болуп өткөндүк, эскилик, капкачанкылык;
давность событий окуялардын
давным
нареч.
алда качан, капкачан, эчак эле, эбак эле.
дагестанский
~, ая, -ое
Дагестан-га т.; дагыстандык.
дадим
(дадите)
и т.д. буд. вр. от дать.
дадимся
(дадитесь)
и т.д. буд. вр. от даться.
даже
1. частица усил. да, жадаганда, кур дегенде;
я даже представить себе этого не мог мен муну мындай экен деп о
дактилология
ж.
дактилология (дудуктардын жаңдашып сүйлөшкөнү).
дактилоскопия
ж. юр.
дактилоскопия (бармактардын баштарындагы наардан адамдарды билүү жолу).
дактиль
м. лит.
дактиль (басымы биринчи муунга түшкөн үч муундуу стопалардан түзүлгөн ыр).
далай
м.
далай-лама (Тибеттин эң жогорку башчысы жана динчилердин эң жогоркусу).
далёкий
~, ая, -ое
1. (отдалённый расстоянием) алыс, алыскы, ыраак, ырааккы;
далёкие страны алыскы өлкөлөр;
&
далее
нареч.
1. (дальше) алыс, ары, ыраак;
до города не далее километра шаарга чейин бир километрден алыс эм
далеко
нареч.
1. алыс, ыраак, качык;
я живу далеко от вас мен сизден алыс турамын;
2. терендеп;
з
даль
ж.
1. (далеко видимое пространство) мейкиндик (алыстан көрүнүүчү мейкиндик);
2. разг. (отдалённое мест
дальневосточный
~, ая, -ое
Дальний Восток-ко т.; Ыраакы чыгыштык.
дальнейший
~, ая, -ее
андан аркы, мындан аркы, мындан ары да;
дальнейшее развитие экономики экономиканын мындан
дальний
~, яя, -ее
1. ыраак, алыс;
дальнее плавание алыска кеме менен жөнөө;
дальнее расстояние ыраак ж
дальнобойный
~, ая, -ое
воен.
ыраакка тийүүчү, алыска тийүүчү, алыска атуучу;
дальнобойное орудие алыска тий
дальновидность
ж.
кыраакылык (иштин натыйжасын алдын ала билүү жөндөмдүүлүгү).
дальновидный
~, ай, -ое
кыраакы (иштин натыйжасын алдын ала билүүгө жөндөмдүү);
дальновидный человек кыраакы киши.
дальнозоркий
~, ая, -ое
ыраактан жакшы көргүч, алысты жакшы көрө алуучу (жакындагыны көрө албай, алыстагыны гана көрүүчү
дальнозоркость
ж.
ыраакты көргүчтүк (жакындагыны көрө албай, ыраактагыны еана көрүү).
дальномер
м. физ.
дальномер (алыстыкты ченөөчү прибор).
дальность
ж.
ыраактык, алыстык;
дальность расстояния аралыктын алыстыгы;
дальность полёта снаряда снарядды
дальтонизм
м.
дальтонизм (кээ бир түстөрдү ажырата албоо майыбы).
дальше
1. сравн. ст. от прил. далёкий и нареч. далеко ыраак, алыс; дан ары;
я живу дальше вас мен сизден алыс (ыраа
дам
(дашь)
и т.д. буд. вр. от дать.
дама
ж.
1. дама (аял; эрге чыккан аял);
2. (в танцах) дама (эркек менен кошо бийлеген аял);
3. (в кар
дамба
ж.
дамба (ташкынды, селди токтотуу үчүн же көлмө токтотуу үчүн узата кырдалган жээк).
дамка
ж.
(в шашках) дамке.
дамоклов
~: дамоклов меч Дамоклдун кылычы (1. миф. биздин замандан төрт кылым илгери залим Сирокуздук Дионисий той убагында
дамский
~, ая, -ое
дама 1-ге т.;
дамский портной аял кийимин тигүүчү тигимчи;
дамская обувь аялдын бут
данник
м. ист.
алым төлөөчү киши, алман берүүчү, чыгым төлөөчү.
данные
мн.
1. (сведения) маалыматтар;
цифровые данные цифралуу маалыматтар;
по неполным данным толук эм
данный
~, ая, -ое
1. прич. от дать;
2. прил. (этот, настоящий) азыркы, мына ушул;
в данный момент азыр
дань
ж. ист.
алым, алман;
взимать дань алым алуу;
отдать дань кадырына жетүү, баалай билүү;
дан
дар
м.
1. (подарок) сый, сыйлык, тартуу;
принести что-л. в дар сыйлыкка бир нерсе алып келүү;
2. (сп
дарвинизм
м.
дарвинизм (табигый тандалуу жолу менен айбандардын жана өсүмдүктөрдүн түрлөрүнүн чыгышы жана өрчүшү жөнүн
дарвинист
м.
дарвинист (дарвинизмди жолдоочу; дарвинизмди илгерилетүүчү).
дарёный
~, ая, -ое
разг.
сыйга берилген, сыйлап берилген, белек кылып берилген;
дарёному коню в зубы не
дарить
несов.
1. кого-что сыйлоо, сыйлап берүү, белек кылып берүү;
2. кого чем, перен. (удостаивать) кадырдоо
дармоед
м. разг.
арам тамак, жатып ичер.
дармоедка
женск. р. к дармоед.
дармоедство
ср. разг.
арам тамактык, жатып ичүү.
дарование
ср.
талант, зээн, жөндөмдүүлүк.
